"Bilindiği üzere kayıt dışı istihdamın ekonomik ve sosyal açıdan birçok olumsuz sonucu bulunmaktadır. Bu sebeple Kurumumuzca kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında gerek denetim gerekse de rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda geçmişte yapılan birçok faaliyet ve projeye ek olarak 2023 yılı içerisinde; 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı Programında sosyal güvenlik bilincini artırmaya ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik rehberlik ve bilgilendirme faaliyetlerine, sizlerin aracılığı ile paydaşlarımız olan vatandaşlarımız ve işverenlerimizin bilgilendirilmesine farkındalık oluşturulmasına yönelik rehberlik faaliyeti hazırlanmıştır.
Kayıt dışı istihdam; sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal işlerde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi durumudur. Kayıt dışı istihdam sonucunda sadece çalışanlar değil aynı zamanda işverenler de olumsuz sonuçlarla karşılaşmaktadır. Bu olumsuz Sonuçlar;
Sigortasız çalışanlar açısından;
- Çalıştıkları günleri emeklilik için geçerli sayılmaz.
- Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiklerinde malullük aylığından yararlanamazlar.
- Vefatı halinde geride kalan aile bireyleri ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar.
- Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler.
- İş kazası geçirmeleri ve meslek hastalığına yakalanmaları halinde ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinden (rapor ücreti) veya sürekli iş göremezlik gelirinden yararlanamazlar.
- İşsiz kalmaları halinde işsizlik sigortasından faydalanamazlar.
- İşten ayrılmaları halinde ihbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar.
- Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.
Sigortasız çalıştıran İşveren açısından;
- İşyerinde yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı mesuliyet doğar. Ciddi anlamda idari ve adli yaptırımlarla karşılaşılabilir.
- Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar.
- Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan mali teşvikler ile hibeler, krediler ve vergi avantajlarından faydalanamaz.
- En büyük olumsuz etkisi de idari para cezalarıdır. Sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerleri ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden her bir tespit için ise bir yıl süreyle teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamaz.
İşverenlerin İdari Para Cezalarına maruz kalmaması için yerine getirmesi gereken yükümlülükler;
- İşverenler, en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihe kadar işyeri bildirgesi ile Kurumumuza bildirmekle yükümlüdürler.
- İşverenler, çalıştırdığı sigortalıları sigortalılık başlangıç tarihinden önce “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi” ile Kurumumuza bildirmekle yükümlüdürler. İşe giriş bildirgelerini elektronik ortamda göndermek ise zorunludur.
- İşverenler, çalıştırdığı sigortalıların işten ayrılması halinde en geç 10 gün içinde “Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi” ile Kurumumuza bildirmekle yükümlüdürler.
- Yine İşverenler, çalıştırdığı sigortalıların prime esas kazançlarını ve çalıştıkları gün sayılarını “Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamesi” ile her ay Kurumumuza bildirmekle yükümlüdürler.
Çalışanlar, sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi (Alo-170), Cumhur Başkanlığı İletişim Merkezi(CİMER) veya en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat ederek ihbar ve şikayetlerini Kurumumuza iletebilirler."
